مقدمه

فن‌کویل‌ها از پرکاربردترین تجهیزات تهویه مطبوع در ساختمان‌های مسکونی، اداری و تجاری هستند. یکی از چالش‌های مهم در عملکرد صحیح فن‌کویل‌ها، افت فشار (Pressure Drop) در مدار لوله‌کشی و کویل است که می‌تواند منجر به کاهش ظرفیت سرمایشی/گرمایشی، افزایش مصرف انرژی و کاهش عمر تجهیزات شود. در این مقاله، علل افت فشار در فن‌کویل، تأثیر آن بر عملکرد سیستم، و راهکارهای کاهش یا رفع آن بررسی می‌شود.

 

۱. افت فشار در فن‌کویل چیست؟

افت فشار به معنای کاهش فشار جریان آب یا هوا در مسیر عبور از فن‌کویل است. این کاهش فشار ناشی از اصطکاک، موانع داخلی، طراحی ناصحیح سیستم لوله‌کشی، یا گرفتگی در کویل‌ها و فیلترها رخ می‌دهد.

 

۲. انواع افت فشار در فن‌کویل

الف) افت فشار آب

این افت معمولاً به دلایل زیر رخ می‌دهد:

ب) افت فشار هوا

عوامل مؤثر:

۳. نشانه‌های افت فشار در فن‌کویل

کاهش محسوس سرمایش یا گرمایش در واحد

افزایش صدای فن به دلیل کارکرد در بار بیشتر

افزایش مصرف انرژی پمپ یا فن

بالا رفتن دمای ورودی و خروجی آب بیش از حد نرمال

عدم تعادل دمایی بین واحدهای مختلف ساختمان

 

۴. علل اصلی افت فشار

 

عامل	توضیحات
رسوب و زنگ‌زدگی کویل	تجمع رسوبات معدنی در لوله‌های کویل باعث کاهش سطح عبور آب می‌شود.
فیلترهای کثیف یا قدیمی	فیلتر هوا در صورت عدم تعویض به موقع، مقاومت زیادی در برابر عبور جریان ایجاد می‌کند.
اشتباه در طراحی	لوله‌کشی با قطر کم، طول زیاد یا زانویی‌های زیاد باعث افت شدید فشار می‌شود.
پمپ یا فن ضعیف	انتخاب نادرست قدرت پمپ یا فن باعث کاهش دبی و فشار می‌شود.
عدم بالانس سیستم	توزیع نابرابر آب یا هوا در سیستم باعث افت فشار موضعی یا کلی می‌گردد.

۵. روش‌های تشخیص افت فشار

اندازه‌گیری اختلاف فشار بین ورودی و خروجی کویل با مانومتر

مشاهده دمای ورودی و خروجی آب فن‌کویل با دماسنج دیجیتال

اندازه‌گیری افت فشار در شبکه کانال‌کشی هوا

بررسی آمپراژ مصرفی فن برای تشخیص افزایش بار غیرمجاز

 

۶. راه‌حل‌های مقابله با افت فشار

✅ نگهداری منظم سیستم

شستشوی دوره‌ای کویل با مواد ضد رسوب

تعویض یا شستشوی فیلتر هوا به‌طور منظم

سرویس سالانه پمپ و فن توسط تکنسین مجرب

 

✅ اصلاح طراحی

استفاده از لوله‌های با قطر مناسب

اجتناب از پیچ‌وخم زیاد در لوله‌کشی و کانال‌کشی

نصب شیرهای بالانس برای توزیع بهتر جریان

 

✅ به‌روزرسانی تجهیزات

تعویض فن یا پمپ با مدل‌های با راندمان بالاتر

استفاده از فن‌های اینورتر برای تنظیم جریان هوا بر حسب نیاز

نصب سنسور افت فشار در سیستم هوشمند BMS برای هشدار به موقع

 

۷. بررسی موردی: کاهش افت فشار با تعویض فیلترها

در یک پروژه اداری، پس از شکایت از سرمایش ضعیف فن‌کویل‌ها، بررسی نشان داد که افت فشار هوا از مقدار استاندارد بیشتر است. پس از تعویض فیلترهای قدیمی با نمونه‌های جدید، فشار به حالت نرمال بازگشت و عملکرد سرمایشی نیز بهبود یافت.

 

۸. نکات مهم در زمان طراحی و نصب

در مرحله طراحی، افت فشار کویل‌ها باید در محاسبات هد پمپ لحاظ شود.

استفاده از جدول مشخصات کارخانه سازنده برای تعیین دقیق افت فشار

رعایت شیب مناسب در لوله‌کشی برای جلوگیری از هواگرفتگی

 

جمع‌بندی

افت فشار در فن‌کویل‌ها یک مسئله جدی ولی قابل کنترل است. با طراحی صحیح، نگهداری منظم و استفاده از تجهیزات با کیفیت، می‌توان از بروز مشکلات مرتبط با آن جلوگیری کرد. در پروژه‌های بزرگ، استفاده از سیستم‌های مانیتورینگ و هوشمند نیز می‌تواند کمک بزرگی در تشخیص به‌موقع افت فشار و بهینه‌سازی عملکرد سیستم تهویه باشد.