مقدمه

موتورهای BLDC (براشلس DC) به دلیل بازده بالا، صدای کم و دوام بالا، به‌ویژه در کولرهای آبی نسل جدید و فن‌کویل‌ها، کاربرد گسترده‌ای پیدا کرده‌اند. اما یکی از سوالات مهم مصرف‌کنندگان این است که آیا استفاده از تجهیزات جانبی مانند محافظ برق، فیوز یا خازن الزامی یا توصیه‌شده است؟ در این مقاله، به‌صورت کامل به این موضوع خواهیم پرداخت.

 

عملکرد الکترونیکی حساس موتورهای BLDC

بر خلاف موتورهای آسنکرون سنتی، موتورهای BLDC با بردهای الکترونیکی، درایورها و سنسورهای داخلی (مثل هال‌سنسور) کار می‌کنند. این تجهیزات الکترونیکی در برابر نوسانات برق و ولتاژ ناگهانی حساس هستند. بنابراین:

افت یا افزایش ناگهانی ولتاژ ممکن است باعث سوختن درایور یا آسیب به برد شود.

اتصال نادرست سیم‌کشی یا نبود اتصال زمین (ارت) می‌تواند منجر به بروز اختلال در عملکرد شود.

 

آیا استفاده از محافظ برق ضروری است؟

بله، استفاده از محافظ ولتاژ برای موتورهای BLDC توصیه اکید می‌شود. دلایل آن:

 

حفاظت در برابر نوسان برق شهری

محافظ‌هایی با قابلیت قطع در ولتاژهای پایین‌تر از ۱۸۰ ولت یا بالاتر از ۲۴۵ ولت می‌توانند از مدار الکترونیکی درایور BLDC محافظت کنند.

پیشگیری از آسیب در زمان رعد و برق یا قطع و وصل سریع برق

استفاده از محافظ با قابلیت تاخیر در وصل مجدد (Delay) مفید است.

 

افزایش عمر مفید موتور و برد کنترل

نوسانات مکرر حتی اگر در کوتاه‌مدت آسیبی وارد نکنند، در بلندمدت به برد کنترل و عملکرد موتور آسیب می‌زنند.

 

تجهیزات جانبی ضروری و توصیه‌شده

علاوه بر محافظ برق، برخی دیگر از تجهیزات برای بهینه‌سازی عملکرد و افزایش عمر مفید موتور BLDC مفید هستند:

 

1. کلید محافظ جان (RCD)

برای حفاظت از جان افراد در صورت نشت جریان برق.

کاربردی به‌ویژه در محیط‌های مرطوب مانند پشت‌بام.

 

2. فیوز مینیاتوری (MCB)

برای قطع جریان در صورت اتصال کوتاه یا جریان کشی بیش از حد.

 

3. ترمینال اتصال ارت (زمین)

اتصال بدنه کولر یا موتور به زمین باعث جلوگیری از برق‌گرفتگی و ایمنی بالاتر می‌شود.

 

4. خازن؟ نه برای BLDC

برخلاف موتورهای آسنکرون که برای استارت به خازن نیاز دارند، موتورهای BLDC نیازی به خازن ندارند. تمام عملکرد توسط درایور و برد داخلی کنترل می‌شود.

 

آیا محافظ‌های ساده کافی هستند؟

محافظ‌های ساده معمولی ممکن است فقط دارای یک رله تأخیری باشند و توان کافی برای تجهیزات پرمصرف را نداشته باشند. برای موتورهای BLDC در کولر آبی، بهتر است محافظی انتخاب شود که:

توان حداقل ۱۰۰۰ وات را پشتیبانی کند.

دارای قابلیت تنظیم آستانه ولتاژ قطع و وصل باشد.

دارای محافظت در برابر اتصال معکوس یا شوک الکتریکی باشد.

 

چه محافظ‌هایی برای موتور BLDC مناسب هستند؟

در انتخاب محافظ مناسب برای کولرهای آبی یا فن‌کویل‌هایی با موتور BLDC، باید ویژگی‌های خاصی مدنظر قرار گیرد. در ادامه، مهم‌ترین نکات برای انتخاب محافظ کارآمد آمده است:

 

۱. ظرفیت جریان و توان مناسب

موتورهای BLDC در کولر آبی معمولاً بین ۵۰ تا ۵۰۰ وات مصرف دارند. با این حال:

محافظی با حداقل توان ۱۰۰۰ وات انتخاب شود.

قابلیت تحمل جریان لحظه‌ای بالا در زمان راه‌اندازی را داشته باشد.

 

۲. دارای مدار تاخیر در وصل مجدد

پس از قطع برق یا نوسانات، محافظ باید حداقل 3 تا 6 دقیقه تاخیر داشته باشد تا برد الکترونیکی آسیبی نبیند.

 

۳. آستانه قطع ولتاژ استاندارد

قطع در کمتر از ۱۸۰ ولت و بیشتر از ۲۴۵ ولت.

بازگشت خودکار پس از تثبیت ولتاژ، با تاخیر ایمن.

 

۴. برندهای توصیه‌شده در ایران

پارس‌الکتریک

فاراتل

امگا

پارس‌خزر (مدل کولری)

همه‌ی این برندها مدل‌هایی مخصوص وسایل سرمایشی دارند.

 

محل نصب محافظ برای کولر آبی یا فن‌کویل BLDC

در کولر آبی: محافظ را در مسیر برق ورودی کولر و قبل از ورود به برد نصب کنید.

در فن‌کویل: در تابلو برق یا روی دیوار نزدیک یونیت نصب شود.

از محافظ‌هایی با بدنه ضد آب استفاده کنید اگر نصب در فضای باز است.

 

نکات ایمنی مهم

نصب توسط برق‌کار ماهر انجام شود.

استفاده از سیم ارت الزامی است.

هرگز چند مصرف‌کننده سنگین را به یک محافظ وصل نکنید.

محافظ را هر ۲ سال یک بار تست یا تعویض کنید.

 

جمع‌بندی پایانی

موتورهای BLDC اگرچه با فناوری پیشرفته‌تری نسبت به موتورهای معمولی ساخته شده‌اند، اما همین موضوع باعث می‌شود در برابر نوسانات و شوک‌های الکتریکی حساس‌تر باشند. استفاده از محافظ برق باکیفیت، کلید محافظ جان، فیوز و اتصال زمین، یک سرمایه‌گذاری کوچک برای جلوگیری از آسیب‌های چند میلیون تومانی است.