با رشد فناوری و نیاز به کاهش مصرف انرژی در ساختمان‌ها، استفاده از موتورهای کم‌مصرف و هوشمند به یکی از اولویت‌های اصلی تولیدکنندگان تجهیزات گرمایشی تبدیل شده است. یکی از فناوری‌هایی که در سال‌های اخیر تحول بزرگی در صنعت تهویه و گرمایش ایجاد کرده، موتورهای BLDC (Brushless DC Motor) یا موتورهای بدون جاروبک هستند.

این موتورها که پیش‌تر در صنایع الکترونیکی و لوازم خانگی سبک‌تر به کار می‌رفتند، امروزه به دلیل راندمان بالا، کنترل دقیق و طول عمر بیشتر، جای خود را در سیستم‌های گرمایشی مانند بخاری‌های برقی فن‌دار، هیترهای صنعتی، رادیاتورهای برقی پیشرفته و حتی سیستم‌های گرمایش مرکزی هوشمند باز کرده‌اند.

در این مقاله به بررسی نقش BLDC در بخاری و سیستم‌های گرمایشی مدرن می‌پردازیم و مزایای استفاده از این فناوری را برای مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان تحلیل می‌کنیم.

 

یکی از مهم‌ترین چالش‌های سیستم‌های گرمایشی، مصرف بالای انرژی برق یا سوخت است. استفاده از BLDC در فن بخاری یا پمپ‌های گرمایش مرکزی می‌تواند مصرف برق را تا ۴۰٪ کاهش دهد.

 

حذف جاروبک و کموتاتور مکانیکی باعث کاهش اصطکاک داخلی و استهلاک می‌شود؛ بنابراین طول عمر بخاری‌های مجهز به BLDC بسیار بیشتر از مدل‌های سنتی است.

 

بخاری‌های فن‌دار معمولی اغلب به دلیل موتورهای AC صدای زیادی تولید می‌کنند. موتور BLDC با کنترل سرعت نرم‌تر و بدون لرزش، صدای کارکرد دستگاه را به حداقل می‌رساند.

 

موتورهای BLDC به راحتی با بردهای الکترونیکی و سنسورها هماهنگ می‌شوند. این ویژگی امکان اتصال بخاری به سیستم‌های هوشمند ساختمان و تنظیم دما و جریان هوا به صورت خودکار را فراهم می‌کند.

 

 

بخاری‌های فن‌دار خانگی: به جای موتور AC قدیمی، از BLDC برای گردش یکنواخت‌تر هوا و کاهش مصرف برق استفاده می‌شود.

هیترهای صنعتی: در کارگاه‌ها و گلخانه‌ها، BLDC می‌تواند جریان هوا را با دقت بیشتری تنظیم کند.

سیستم‌های گرمایش مرکزی (پکیج‌ها): پمپ‌های سیرکولاسیون مجهز به BLDC بازده بالاتری دارند و هزینه برق ساختمان را کاهش می‌دهند.

رادیاتورهای برقی هوشمند: استفاده از فن BLDC باعث می‌شود گرما سریع‌تر در محیط پخش شود.

 

ورود فناوری BLDC به بخاری و سیستم‌های گرمایشی مدرن، علاوه بر کاهش مصرف انرژی و هزینه‌های برق، آسایش بیشتری برای مصرف‌کنندگان به همراه دارد. این موتورها با صدای کم، طول عمر بالا و امکان اتصال به سیستم‌های هوشمند، به سرعت جایگزین موتورهای سنتی شده‌اند.

پیش‌بینی می‌شود در آینده نزدیک، اکثر برندهای معتبر بخاری و پکیج در ایران نیز به سمت استفاده گسترده‌تر از BLDC حرکت کنند، چرا که این فناوری همسو با سیاست‌های جهانی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی و کاهش آلایندگی است.

استفاده از فن کویل بدون منبع انبساط، موضوعی است که همواره بین متخصصان تاسیسات محل بحث بوده است. منبع انبساط وظیفه دارد تغییرات فشار آب در مدار بسته را متعادل کند. حذف آن می‌تواند به مشکلاتی در عملکرد سیستم منجر شود، اما همچنان برخی روش‌ها و تجهیزات جایگزین برای استفاده در شرایط خاص وجود دارند.

 

افزایش فشار ناگهانی: با گرم شدن آب در مدار، حجم آن افزایش یافته و فشار به شکل غیرقابل‌کنترل بالا می‌رود.

نشتی و ترکیدگی لوله‌ها: فشار اضافی می‌تواند به اتصالات و حتی مبدل‌های حرارتی آسیب بزند.

کاهش عمر پمپ و تجهیزات: چون پمپ به صورت مداوم تحت بار بیش از حد کار می‌کند، طول عمر آن کم می‌شود.

ایجاد هوا در مدار: نبود منبع انبساط مناسب، باعث تشکیل حباب‌های هوا در مدار و افت راندمان فن کویل می‌شود.

 

استفاده از شیر اطمینان فشار: این قطعه می‌تواند فشار اضافی مدار را تخلیه کند و از آسیب جلوگیری نماید.

استفاده از مخزن تعادل باز: به‌جای منبع انبساط بسته، می‌توان از یک مخزن باز در بالاترین نقطه مدار استفاده کرد تا فشار کنترل شود.

نصب شیر هواگیری خودکار: برای جلوگیری از تجمع هوا در مدار، استفاده از این شیر ضروری است.

کنترل دقیق پمپ: استفاده از پمپ‌های اینورتر یا دور متغیر، فشار مدار را بهتر مدیریت می‌کند.

بهره‌گیری از سیستم‌های کوچک و موقت: در برخی پروژه‌ها که مدار بسیار کوچک و ساده است (مثلاً فن کویل یک واحد جداگانه)، می‌توان با رعایت احتیاط و نصب شیر اطمینان، سیستم را بدون منبع انبساط به کار گرفت.

اگرچه راه‌اندازی فن کویل بدون منبع انبساط امکان‌پذیر است، اما تنها در پروژه‌های کوچک یا شرایط اضطراری توصیه می‌شود.

در سیستم‌های بزرگ، این کار می‌تواند خسارت‌های جدی به تجهیزات وارد کند.

استفاده از منابع انبساط دیافراگمی یا مخازن کوچک جایگزین، بهترین روش برای اطمینان از کارکرد پایدار و طولانی‌مدت است.

 

👉 جمع‌بندی: فن کویل بدون منبع انبساط می‌تواند کار کند، اما تنها در شرایط خاص و با نصب تجهیزات جایگزین مانند شیر اطمینان و مخزن باز. با این حال، برای اطمینان از عمر مفید سیستم و جلوگیری از مشکلات جدی، توصیه می‌شود همواره از یک منبع انبساط متناسب با ظرفیت سیستم استفاده شود.