موتور فن کویل یکی از اجزای حیاتی سیستم تهویه مطبوع است که وظیفه گردش هوا و انتقال حرارت را بر عهده دارد. با گذشت زمان و استفاده مداوم، برخی کاربران یا تعمیرکاران به فکر روغن‌کاری این موتور می‌افتند تا عملکرد آن بهتر شود. اما آیا واقعاً روغن‌کاری موتور فن کویل مفید است یا می‌تواند به آن آسیب برساند؟

 

۱. آشنایی با نوع موتور فن کویل

در اغلب فن کویل‌ها، از موتورهای آسنکرون یا موتورهای BLDC استفاده می‌شود. هر کدام از این موتورها ساختار و نیازهای نگهداری خاص خود را دارند:

موتورهای آسنکرون (AC): معمولاً دارای بلبرینگ‌های روغن‌کاری‌شده در کارخانه هستند.

موتورهای BLDC (بدون جاروبک): نیازی به روغن‌کاری ندارند و اساساً برای کارکرد بدون نیاز به نگهداری طراحی شده‌اند.

بنابراین پیش از هر اقدامی برای روغن‌کاری، ابتدا باید نوع موتور را شناسایی کرد.

 

۲. آیا همه موتورهای فن کویل نیاز به روغن‌کاری دارند؟

خیر. در حقیقت:

بسیاری از موتورهای جدید از نوع یاتاقان‌های آب‌بندی‌شده هستند که نیازی به روغن‌کاری ندارند.

در برخی مدل‌های قدیمی، درپوش روغن‌کاری تعبیه شده، اما آن‌ها هم معمولاً فقط در فواصل زمانی بسیار طولانی نیازمند روغن هستند.

 

روغن‌کاری غیر اصولی در این موتورها ممکن است باعث مشکلاتی مانند:

ورود بیش‌ازحد روغن و خروج آن به سیم‌پیچ شود.

جذب گرد و غبار و ایجاد جرم روی بلبرینگ‌ها.

کاهش طول عمر یاتاقان‌ها به‌جای افزایش.

 

۳. چه زمانی روغن‌کاری توصیه می‌شود؟

اگر موتور فن کویل شما:

صدای غیرعادی از ناحیه بلبرینگ دارد،

به‌وضوح خشک کار می‌کند یا با سختی حرکت می‌کند،

و از مدل‌های قدیمی با درپوش روغن‌گیری است،

در این صورت روغن‌کاری می‌تواند مفید باشد. اما این کار باید فقط توسط تعمیرکار حرفه‌ای و با استفاده از روغن مخصوص موتورهای الکتریکی انجام شود (مانند روغن ISO VG 68 یا SAE 10).

 

۴. روغن‌کاری اشتباه چه مشکلاتی به همراه دارد؟

روغن‌کاری بدون تجربه کافی می‌تواند به دلایل زیر مضر باشد:

روغن‌کاری بیش‌ازحد: باعث نشت روغن به سیم‌پیچ و بروز اتصال کوتاه می‌شود.

استفاده از روغن اشتباه: برخی روغن‌ها خاصیت خورندگی یا چسبندگی بالا دارند که باعث تجمع گرد و غبار می‌شوند.

باز کردن نادرست موتور: ممکن است باعث آسیب‌ به بلبرینگ یا تغییر مرکزیت شفت شود.

۵. علائمی که نشان می‌دهد موتور فن کویل نیاز به روغن‌کاری یا سرویس دارد

ممکن است پیش از خرابی کامل موتور، برخی علائم نشان دهند که نیاز به بررسی و احتمالاً روغن‌کاری وجود دارد. برخی از نشانه‌های رایج عبارت‌اند از:

در این شرایط، پیش از تعویض موتور، بررسی وضعیت بلبرینگ و روان‌کاری تخصصی می‌تواند مفید باشد.

 

۶. نحوه صحیح روغن‌کاری موتور فن کویل (آموزش گام به گام)

⚠️ هشدار: روغن‌کاری اشتباه ممکن است به سوختن موتور یا کاهش طول عمر آن منجر شود. این فرایند باید با دقت انجام شود.

 

مرحله ۱: قطع برق دستگاه

قبل از هر اقدامی، برق فن کویل را از تابلو اصلی یا فیوز قطع کنید.

 

مرحله ۲: باز کردن قاب موتور

درپوش موتور یا قاب پوشاننده فن را باز کنید تا به محور موتور و بلبرینگ دسترسی پیدا کنید.

 

مرحله ۳: شناسایی نقاط روغن‌گیری

در برخی موتورهای قدیمی، دو درپوش کوچک پلاستیکی یا فلزی برای روغن‌ریزی تعبیه شده‌اند.

 

مرحله ۴: استفاده از روغن مناسب

فقط از روغن الکتروموتور سبک استفاده کنید، مثل:

SAE 10

روغن مخصوص بلبرینگ با ویسکوزیته 68 یا 100

 

مرحله ۵: قطره‌چکانی و کم

فقط ۲ تا ۳ قطره در هر طرف بلبرینگ اضافه کنید. از اضافه‌کاری بپرهیزید.

 

مرحله ۶: مونتاژ مجدد و تست

دستگاه را ببندید و راه‌اندازی کنید. در صورت باقی ماندن صدا یا لرزش، بررسی بیشتری نیاز است.

 

۷. بهترین روغن‌ها برای موتور فن کویل

اگر دسترسی به برندهای صنعتی دارید، این روغن‌ها مناسب‌اند:

Shell Gadus S2 V220 68

Total Azolla ZS 68

Fuchs Renolin MR 3 10

 

در بازار ایران نیز، روغن‌های کمپرسور یخچال یا روغن چرخ خیاطی صنعتی (با گرید مناسب) در صورت نداشتن جایگزین، قابل استفاده هستند.

 

۸. نکات مهم در نگهداری بلندمدت از موتور فن کویل

سرویس سالانه انجام دهید، نه روغن‌کاری بی‌مورد.

موتورهای BLDC و یاتاقانی را هیچ‌گاه روغن‌کاری نکنید.

هر گونه نشتی روغن یا تغییر رنگ روغن می‌تواند نشانه فرسودگی بلبرینگ باشد.

از گرد و غبار و رطوبت در محل نصب موتور جلوگیری کنید.

 

جمع‌بندی نهایی

روغن‌کاری موتور فن کویل یک اقدام تخصصی و محدود است، که فقط در شرایط خاص و روی موتورهای قدیمی کاربرد دارد. اگر به درستی انجام نشود، به‌جای افزایش عمر، ممکن است باعث سوختن موتور شود. بهتر است در هر مورد، ابتدا با یک تکنسین ماهر مشورت کنید و از تجربه افراد متخصص استفاده کنید.