مقدمه

امروزه انتخاب یک سیستم تهویه مطبوع مناسب برای فضاهای مسکونی، تجاری و اداری اهمیت زیادی دارد. در این میان، داکت اسپلیت (Ducted Split System) به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین سیستم‌های تهویه مرکزی در ایران و بسیاری از کشورهای گرمسیر شناخته می‌شود. این سیستم ترکیبی از قابلیت‌های کولر گازی اسپلیت و سیستم‌های تهویه مرکزی است و امکان توزیع یکنواخت هوا در چندین فضا را فراهم می‌آورد.

در این مقاله به‌صورت جامع بررسی می‌کنیم که داکت اسپلیت چیست، چگونه کار می‌کند، چه اجزایی دارد، چه مزایا و معایبی به همراه دارد و چه زمانی استفاده از آن منطقی و مقرون‌به‌صرفه است.

 

بخش اول: داکت اسپلیت چیست؟

داکت اسپلیت یکی از انواع سیستم‌های تهویه مطبوع است که از دو بخش اصلی تشکیل شده:

واحد داخلی (Indoor Unit): که معمولاً در سقف کاذب یا سقف داخلی ساختمان نصب می‌شود.

واحد خارجی (Outdoor Unit): که در فضای باز مانند پشت‌بام یا بالکن نصب می‌شود.

این دو واحد توسط لوله‌های مسی به یکدیگر متصل می‌شوند و مبرد بین آن‌ها جریان دارد.

تفاوت اصلی داکت اسپلیت با کولرهای اسپلیت معمولی در نوع توزیع هواست. در داکت اسپلیت، هوا از طریق کانال‌کشی (داکتینگ) به فضاهای مختلف ساختمان منتقل می‌شود، در حالی که اسپلیت‌های معمولی فقط برای یک اتاق یا فضای محدود قابل استفاده هستند.

 

بخش دوم: اجزای اصلی داکت اسپلیت

۲.۱ واحد داخلی (هواساز یا Air Handling Unit)

شامل کویل سرمایشی و فن دمنده است.

در سقف کاذب نصب شده و وظیفه آن خنک یا گرم کردن هوا و توزیع آن از طریق کانال‌هاست.

معمولاً به ترموستات دیواری متصل است تا دمای فضا را تنظیم کند.

 

۲.۲ واحد خارجی (کندانسور یا Condensing Unit)

شامل کمپرسور، فن و کویل کندانسور است.

وظیفه آن گردش گاز مبرد و تبادل حرارت با محیط بیرونی است.

ممکن است از کمپرسور اینورتر (کم‌مصرف) یا معمولی استفاده کند.

 

۲.۳ کانال‌کشی (داکت)

وظیفه توزیع هوای خنک یا گرم از واحد داخلی به اتاق‌ها و فضاهای مختلف را بر عهده دارد.

از جنس گالوانیزه یا پلی‌اورتان ساخته می‌شود.

در طراحی آن باید افت فشار و اتلاف انرژی به حداقل برسد.

 

۲.۴ ترموستات یا کنترلر

امکان کنترل دمای هر فضا به‌صورت مرکزی را فراهم می‌آورد.

برخی مدل‌ها قابلیت اتصال به سیستم‌های هوشمند ساختمان (BMS) را دارند.

 

بخش سوم: نحوه عملکرد داکت اسپلیت

عملکرد داکت اسپلیت مشابه کولرهای اسپلیت معمولی است اما با کانال‌کشی گسترده‌تر:

کمپرسور در واحد بیرونی گاز مبرد را فشرده کرده و به سمت واحد داخلی می‌فرستد.

در واحد داخلی، این گاز سرد شده و از داخل کویل عبور می‌کند.

فن هوای محیط را از روی کویل سرد عبور داده و از طریق کانال‌ها به اتاق‌ها می‌فرستد.

هوای گرم‌شده از محیط به سمت دستگاه برگشت داده می‌شود (Return Air) و این چرخه ادامه می‌یابد.

در صورت اتصال به سیستم گرمایشی (مثلاً کویل آب‌گرم متصل به پکیج یا موتورخانه)، داکت اسپلیت می‌تواند گرمایش را نیز فراهم کند.

 

بخش چهارم: مزایای داکت اسپلیت

۴.۱ توزیع یکنواخت هوا

برخلاف اسپلیت‌های معمولی که فقط یک اتاق را خنک می‌کنند، داکت اسپلیت هوا را به طور یکنواخت در تمام فضاها پخش می‌کند.

 

۴.۲ زیبایی ظاهری

تنها دریچه‌های خروجی هوا قابل مشاهده هستند و دستگاه‌ها در سقف کاذب مخفی می‌شوند.

 

۴.۳ قابلیت گرمایش و سرمایش

برخی مدل‌ها به کویل آب‌گرم مجهز هستند که قابلیت گرمایش با پکیج را فراهم می‌کنند.

 

۴.۴ صرفه‌جویی در مصرف انرژی

در مدل‌های اینورتر، مصرف برق به‌شدت کاهش می‌یابد.

با نصب دریچه‌های موتوردار، می‌توان فضاهایی که نیاز به تهویه ندارند را خاموش کرد.

 

۴.۵ مناسب برای واحدهای متوسط تا بزرگ

انتخاب مناسبی برای واحدهای ۷۰ تا ۲۰۰ مترمربعی و حتی بیشتر (با ظرفیت مناسب).

بخش پنجم: معایب و محدودیت‌ها

۵.۱ عدم کنترل دمای مستقل هر اتاق

برخلاف فن‌کویل یا اسپلیت مستقل، در سیستم‌های معمول داکت اسپلیت نمی‌توان برای هر اتاق دمای جداگانه تنظیم کرد (مگر با نصب ترموستات زون‌بندی).

 

۵.۲ هزینه اولیه بالاتر

نصب کانال‌کشی و تجهیزات نیاز به هزینه بیشتری دارد.

نیاز به سقف کاذب برای عبور کانال‌ها دارد.

 

۵.۳ صدای نسبی بالا

اگر دستگاه به‌درستی عایق‌بندی نشود، ممکن است نویز فن یا هوا شنیده شود.

 

بخش ششم: مقایسه با سایر سیستم‌ها

 

 

بخش هفتم: آیا داکت اسپلیت برای من مناسب است؟

اگر شما:

دارای واحد مسکونی یا تجاری بین ۸۰ تا ۲۰۰ متر مربع هستید،

می‌خواهید تمام فضاها به‌طور یکنواخت خنک یا گرم شوند،

به ظاهر داخلی ساختمان اهمیت می‌دهید،

و امکان نصب سقف کاذب دارید،

داکت اسپلیت می‌تواند یکی از بهترین انتخاب‌ها برای شما باشد.

 

جمع‌بندی نهایی

داکت اسپلیت‌ها ترکیبی از راحتی، زیبایی، کارایی و تهویه مرکزی را در یک سیستم ارائه می‌دهند. اگرچه نصب آن نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و بودجه مناسب دارد، اما در بلندمدت می‌تواند بهره‌وری انرژی و کیفیت هوای بالاتری را برای ساختمان فراهم آورد.